Arkadaslar bugun duygularla ugrasmayi birakip kisiligimizin olusumunda etkili olan tarimiz hakinda biraz yazmak istedim.

Yillar önce internetten Resi, Riswan asiretleri hakinda bilgi ararken Bir arastirmacinin ismine rastladim. Bu kisi Maras universitesinde bu konuda arastirmaciydi. Iki yil boyunca kendisinden devamli asiretlerimiz hakinda bilgi aldim. Kendiside hic yorulmadan emailerime cevap verirdi. Bir emalimde Adiyaman , Maras civarinda geldigimize göre alevilik ihtimali olup olmadigini  sordum,   cevabi  kesin hayirdi. Zaten aleviler Ömer ismini hic kullanmazlar o yuzden Ömeranlilarin alevi olduguna bende kanit vermiyorum.

 Benim bu arastirmacinin yazilarinda ilgimi ceken baska sey kendisi Marasli oldugu halde köylerimizin ismini tek tek sayiyordu. Ve yeni acilan Basbakanlik Osmanli arsivi bizim o unutugumuz yazili kaynaklardan bizlere muthis bilgiler sunuyordu .

Tabbi osmanlicayi ögrenecek bir arkadasimiz  bunlari bir kitapta cevirip kanit olarak sunabilir.

Ben Kucuken Babbam bizlere hep Adiyamanli oldugumuzu söylerdi. Adiyaman , Sivas uzun yayla ve Adana ceyhan guzergahindan hep bahsederdi. Anem bazen antepliyiz bazande Urfa derdi. Peki gercekten yaslilarimizin dedikleri dogrumuydu. Bazilari Adiyamanli, bazilari Antepten kimiside  Halep surgunlerinden bahsederlerdi.

Kendi  Hesaplarimiz Kurdistandan göcu 1840-1870 yillari arasini göstermekteydi. Babamin babasinin babasi  Tavsancalida dogma, ya ötekileri, nerde dogduklarini bilmiyoruz. Buyuk ihtimale dogumlari Kurdistanda olmustur. Peki gercekten suruldukmu, zorlu iskanami tabi tutulduk yoksa otlak bulmak icin hayvanlarimizin pesindenmi geldik. Ben kaynaklari sözlu tarihe degil gercek Osmanli kaynaklarina dayandirarak anlatmaya calisacagim.  Yazimin sonundada Basbakanliktaki kaynaklaribildirecegim isteyen gidip arastirabilir kaynaklar ordadadir kedinizde sasiracaksiniz. Bu gercek kaynaklardan sonra ben cok rahatim . Aslinda Adiyamanli oldugumuza dahil hic bir suphem yoktu cunku sivemiz birebir  ayni. Ben 1988 Ankaradayken, Medet Kanatin evine gitmistim, orda bizim yaslarimizda bir arkadas vardi, epey konustuktan sonra Medet  bana Memet bu arkadas nereli diye kurtce sormustu: Bende karacadaglili diye söyledim. O arkadasta bana , hayir ben Adiyamanliyim demisti.  Cok sasirmistim.

Yazili Osmanli Arsivinden:

- Yavuz sultan Selimin Malatya , Kahta fethinden sonra    1519 yillarindan itibaren yazili kayitlar mevcutur.Reswan asiretine mensup kisiler  basta Malatya , Maras olmak uzere , Adana, Sivas, Corum,da valilik aptiklari görulmektedir.

-Riswan asireti 1600   yillarinda Osmanli Valide sultana bagli olarak Malatya( ozamanlar adiyaman  Malatyanin bir kazasiydi)  Halep te bulunmaktaydilar.

- 1800 yillarinda  Denizli de oymaklar  olarak bulunmaktadir.

- Osmanli kayitlarinda Reswanlarin buyuk devlet adamlari yetistirdikleri görulmektedir: Halil, Suleyman, Ömer gibi buyuk pasalar yetistirmislerdir. Xvi-xvii,xviii yillarinda buyuk devlet adamlari yetistirmislerdir.

-  Riswan asireti Konar Göcerdir yani tamamiyla göcer bir asiret degilerdi.

-Riswan konar göcerleri 1600 yuzyilda Malatya sancagi sinirlari dahilinde bulunuyr ve Kahta Kislagi ille Surgu yaylasi arasinda konup göcuyordu.Zamanla orta nadoluya yayildiklarinda  da Maras ve guneyinde bulunan kislaklari ile Uzunyayla arasinda konar göcer  yasayorlardi.

Daha sonralari bu aliskanlklarini surdurmuslerdir  mesala Konya  Ankara arasindaki kislari konakladillarinda yazlari cicek daginda koyunlarini otlatirlar.

Bugun bile Malatya adiyaman arasinda yasayan Resiler’de hala o konar göcer hayatlarini surdurmekteler.

Reswanlar 1600 yillarinda Kahta merkezli olarak konar göcer hayati yasarlar.

 

- Haci Ömerli Asireti: Reswan asiretine mensup ve KAHTA ’ya tabbi cematlarin  ilk sirasinda yeralan  Haci Ömerli Cemaati  1536 ’da Kaytanli adiylanda kayitlarda yer amaktadir.  Ancak 1600 yillardan sonraki kayitlarda  Haci ömer cemaatine rastlanmamakta yanliz kayitlarda ÖMERANLI (ÖMARANLI) adiyla bir reswan cematine rastlanmaktadir. 1519,1524 ve 1536 tarilerinde hacimömerli imlasiyla yazilmis oldugu, sonraki devirlerdede bu ismin degistirilerek ömerler anlamina elen ömeranli olarak degisir. Haci Ömerli(Ömeranli) cmaatinin , basta Kahta, Malatya ve Adiyaman olmak uzere Konya, Sivas,Divrigi,Alacahan,Darende,,Gurun,Antakya, Trablussamda konargöcer yasadiklari belgelerde anlasilmaktadir. Ayrica Maras, Antep ile Halep ayeletlerinde yasadiklari ifade edilmektedir.

Mulukanli cemaati: Risvan asiretinin Mulukanlu ceemati 1600 yillarinin ikinci yarinda Kahta ve Malatyadan  anadolunun cesitli yerlerine dagildiklari görulmektedir. Mulukanlilar bugun Konyada, Diyarbakirin Ergani ilcesi,  Sivasa bagli Divrigi kazasi Sari cicekdaginda. Mulukanlilar geldikleri yerlere 300 yill boyunca gidip dönmekteydiler. Mulukanlular bugun cogunlukla Malatya ve cevresinde bulunmaktalar.

Halikanli cemaati:  Risvan asiretine tabi cematlardan olup 1900 yillarina kadar Konya ayeleti ile Sivas arasindaki bölgede yayala kislak hayati surmekteydiler. Bugun Konya ve  Malatyada Halikanli Cemati mensuplari yerlesik olarak bulunmaktalar.

Hamoli asireti: Mulukanli cammatine tabiler Hamo kabilesi olarakta bilinmekteler 1800 yillin ikinci yarisinda Adiyamanda kislayan cemmat, Malatyaya tabi Balaban kazasinda yaylaya cikiyorlardi.

Belikanli cemaati: 1800 yuzyilda Adiyaman,Maras,Nizip yörelerinde konargöcer yasiyorlardi.1840 yillarinda Belikanli asiretinin bir bölumu Konya ayeletinde konar göcer olarak görulmekteler.

Mesdikanli cemmati: Adiyaman cevresinde görulmekteler.

1600 yillarinda riswan asiretinin nufusu osmanli tahrir defterlerine göre söyledir:  1519 yillarinda Yavuz Sultan Selim Adiyamani ozamanki adiyla Hisn-i Mansur nufusunun kaydedilmesini ister, bundaki amac ise vergi mukeleflerini belirlemektir.

Haci Ömerli(Ömernalinin 1500 yillarindaki nufusu): 66 hane 22 mucerred toplam tahmini 352 nufusa sahip idi. 1524 yillarinda  100 hane idi.

Yazinin devaminda görusmek uzere.

Herkese Bol selamlar

 

Kaynaklarin degerlendirilmesi:

1. Tahir defterleri 71: Basbakanlik Osmanli arsivi , abu tahrir defterleri tasnifinde yer almaktadir. Behisni, Gerger, Kahta, ve Hisn-i Mansur Kazalari mufasal tahrir defteridir. 1519 yillinda  Tahrir Emini Hizirtarafindan duzenlenmistir. Defterin 162-171 sayfalari Risvan asiretine ayrilmistr.
2. TD123. Defterin 417-448 sayfalari Risvan asiretine ayrilmistr.
3. TD 419
4. TD142
5. MARS AKAM DEFTERLERI
6. HIMI DEFTERLERI: BASBAKANLIK OSMANLI ARSIVLERINDE 266 DEFTERDEN OLUSUR :Bu defterde Reswan asiretine mensup kislerin Adana , Maras , Malatya sancaklarinda valiliklerde bulunduklari yazilir Ve Osmanli bu valilere basvurarak savaslar icin asker istermis.
7. Osmanli muddever defterleri
8. Hatti humayun tasnifi
9. Iradeler